Alevi Nedir ?

Arapça, Hz. Ali isminin nisbesidir, Hz. Ali ‘ye mensup olanlar demektir. Hz. Muhammed (s.a.s) ‘den sonra Hz. Ali ‘yi imam olarak tanıyanlar. Sufiyyeye göre, her tarikat, ashabtan birine bağlanır. Maksiler ve Mevleviler Hz. Ebu Bekir (ra) ‘e Anadoludaki diğer tarikatlar da Hz Ali (ra) ‘ye bağlanır.

Hz. Ebu Bekir (ra) ‘e silsile olarak dayanan tarikatlar zikri gizli, Hz. Ali (ra) ‘ye dayananlar da açık olarak çekerler. Bektaşîler, Hulefa-i Raşidinden ilk üçünü kabul etmedikleri için tarikatlarını sadece Hz. Ali ‘ye bağlarlar. Bu şekilde silsileler “alevi” ve “sıddıki” diye ikiye ayrılır.

Bu kelime, aynı zamanda Hz. Ali (ra) neslinden gelenler için de kullanılır. Yani Hz. Ali ve Hz. Fatıma neslinden gelenler hakkında bu isim kullanılmıştır. Bu gibilere genel manada “seyyid” (galat kullanılışı ile seyda) dendiği gibi, Hz. Hasan neslinden gelenlere “şerif” Hz. Hüseyin neslinden gelenlere de “seyyid” denilmiştir. Bir kimse aynı zamanda hem Haseni, hem de Hüseyni, yani hem seyyid, hem de şerif olabilir.

Nakşî geleneğine mensup ünlü kelamcı bilim adamı, Seyyid Şerif Cürcanî bu gruba dahildir. Bu gibilere fıkhen, sadaka ve zekat vermek yasak olduğu gibi, onların kabul etmeleri de haramdır. Osmanlı Devleti’nde, seyyid ve şeriflere maddi destek olmak üzere, “nakibu’l-eşraflık” müessesesi kurulmasının altında yatan espirilerden biri de budur.

Şem-i bezm-i Hasaneyn’em, aleviyem, alevî
Yakar a ‘dayı benim şu’le-i ahım alevi.
Fazıl Paşa (öl. 1882)